Ο εμφύλιος

 

Ωστόσο, νέα δεινά περίμεναν τον ελληνικό λαό. Οι ελληνικές πολιτικές δυνάμεις παρέμεναν διχασμένες: από τη μια ο βασιλιάς και η αναγνωρισμένη από τους Συμμάχους ελληνική Κυβέρνηση και από την άλλη το Ε.Α.Μ., που από τον Μάρτιο του 1944 είχε σχηματίσει δική του κυβέρνηση στην ορεινή Ελλάδα. Λάθη και παραλείψεις των δύο πλευρών καθώς και παρεμβάσεις των ξένων Δυνάμεων οδήγησαν τελικά σε Εμφύλιο Πόλεμο. Ο Εμφύλιος ξέσπασε το 1946 και «μάτωσε» την Ελλάδα για τρία ολόκληρα χρόνια.

 Τον Ιούνιο του 1946 ξανάρχισε να λειτουργεί η δισκογραφία στην Ελλάδααλλά η λογοκρισία της μουσικής δημιουργίας ήταν ασφυκτική. Λόγω, ακριβώς, της ελεγχόμενης μουσικής δημιουργίας, οι συνθήκες της μουσικής δημιουργίας γίνονται εξαιρετικά περίπλοκες.

Μία τακτική που χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον την περίοδο αυτή ήταν η χρήση αλληγοριών και λέξεων "κλειδιά", με αποτέλεσμα τα τραγούδια αυτά να έχουν διπλή σημασία. Ενώ, επιφανειακά,  φαίνονται ως τραγούδια ερωτικά ή και κοινωνικού περιεχομένου και από την άλλη, σε μία δεύτερη ανάγνωση, να θίγουν θέματα που εμφυλίου πολέμου. 

Κάποια μάνα αναστενάζει

 Στίχοι: Μπάμπης Μπακάλης
Μουσική: Βασίλης Τσιτσάνης 

  Το τραγούδι αυτό κυκλοφόρησε το 1947, και λόγω των αλληγοριών που είχε κατάφερε να περάσει την επιτροπή λογοκρισίας της εποχής εκείνης. Μετά το μεγάλο κύμα συλλήψεων τον Ιούλιο του 1947, απαγορεύτηκε το τραγούδι αυτό να παίζεται και να τραγουδιέται σε δημόσιους χώρους

Κάποια μάνα αναστενάζει
μέρα νύχτα ανησυχεί
το παιδί της περιμένει
που έχει χρόνια να το δει

Πάνω στην απελπισιά της
κάποιος την πληροφορεί
ότι ζει το παλληκάρι
και οπωσδήποτε θα ’ρθει

Με υπομονή προσμένει
και λαχτάρα στην καρδιά
ο λεβέντης να γυρίσει
απ’ τη μαύρη ξενιτιά.

Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι

 Συνθετης: Αποστολος Καλδαρας. (1922-1990)
Στιχουργος: Αποστολος Καλδαρας.

   Το τραγούδι γράφτηκε για τον εμφύλιο σπαραγμό και για να δείξει την αντιπαλότητα και τα κακά που έπλητταν τους Έλληνες κατά την περίοδο αυτή. Το παλικάρι είναι ένας φυλακισμένος που μάλλον θεωρήθηκε αντιφρονουντας και καταδικάστηκε σε φυλάκιση για ιδεολογικούς λόγους. Προφανώς η λογοκρισία δεν μπορούσε να το αφήσει να κυκλοφορήσει έτσι και άλλαξε τη δεύτερη στροφή ώστε να αλλάξει και το νόημα.

 Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι
το σκοτάδι είναι βαθύ
κι όμως ένα παλικάρι
δεν μπορεί να κοιμηθεί

Άραγε τι περιμένει
απ’ το βράδυ ως το πρωί
στο στενό το παραθύρι
που φωτίζει με κερί

Πόρτα ανοίγει πόρτα κλείνει
με βαρύ αναστεναγμό
ας μπορούσα να μαντέψω
της καρδιάς του τον καημό